İnsanlarda hastalık yapma yeteneğinde olan virüs, bakteri vb. mikropların hastalık yapma özelliklerinden arındırılarak ya da bazı mikropların salgıladığı toksinlerin etkileri ortadan kaldırılarak geliştirilen biyolojik ürünlere aşı denir. Vücut bu şekli ile kendisine zarar vermeyen mikrop ya da toksinleri tanır ve onlara karşı bir savunma geliştirir. Böylece gerçek mikropla karşılaşıldığında önceden geliştirilmiş savunma sistemi ile hızlıca savaşır ve kişi hastalığa yakalanmasına fırsat kalmadan mikroplar öldürülür. Bu kişi artık o hastalığa karşı bağışıktır. Oluşan bağışıklama genellikle ömür boyu vücutta kalır ve hastalık etkeni ile karşılaşınca onu etkisiz kılar.
Ülkemizde, 1981 yılında Genişletilmiş Bağışıklama Programı başlatılmış olup program kapsamında çocukluk çağı aşılama takvimimizde 13 hastalığa (boğmaca, difteri, tetanoz, kızamık, kızamıkçık, kabakulak, verem, çocuk felci, suçiçeği, hepatit A, hepatit B ile S. pneumoniae ve H. influenzae tip b’ye bağlı invaziv hastalıklar) karşı aşı uygulaması yapılmaktadır. Aşılar ülkemizdeki tüm çocuklarımıza ve risk grubunda olan erişkinlere ücretsiz olarak uygulanmaktadır. Aşılama takvimini tamamlayan bir çocuk; difteri, boğmaca, tetanoz, çocuk felci, kızamık, kızamıkçık, kabakulak, suçiçeği ve aşı ile önlenebilen hastalıklarla oluşan ve tüm bu hastalıklar sonucu oluşabilecek sakatlık ve ölümlerden korunmaktadır.
Çocukluk çağı aşılamasının yanı sıra erişkinlere de hastalık, mesleki maruziyet, yurt dışına seyahat gibi riskler bulunması durumunda ya da anne ve bebeği olası tetanoz ve boğmacadan korumak amacıyla da aşılama programları yürütülmektedir.
Son dönemde Bakanlığımız Bağışıklama Danışma Kurulunun önerileri doğrultusunda ulusal aşı takviminde değişikliğe gidilmiş; difteri-boğmaca-tetanoz-çocuk felci-H. İnfluenzae tip B içeren 5 bileşenli karma aşı yerine bu bileşenlere ilaveten Hepatit B antijenini de içeren 6 bileşenli karma aşı uygulamasına geçilmiştir. Bu şekilde tek enjeksiyon uygulaması ile 6 hastalığa karşı koruma sağlanabilecektir. Yine son dönemde Bağışıklama Danışma Kurulunun önerisi ile gebelerimize uyguladığımız tetanoz aşısına boğmaca antijeni eklenmiş olan Tdap aşısının uygulanması ile anneden kan yolu ve anne sütü ile bebeğe antikor geçişinden faydalanarak yaşamının ilk aylarında savunmasız olan bebeklerimizi tetanoz ve boğmacaya karşı korumak hedeflenmiştir.
Dünya Sağlık Örgütü (WHO) her yıl Nisan ayının sonunda, Dünya Aşılama Haftasını kutlamaktadır. 2012 yılından beri kutlanan Dünya Aşılama Haftası, bağışıklamanın önemi konusunda farkındalık yaratmak ve her yaştan insanı hastalıklara karşı korumak için aşı kullanımını teşvik etmeyi amaçlamaktadır. Aşıların, halk sağlığında insanları hastalıklara karşı korumada oynadığı rolü hatırlatmaktadır. Bu yıl 24-30 Nisan 2025 tarihleri arasında Dünya Aşılama Haftasını kutluyoruz.
Çocuklarımızın sağlığı bizim geleceğimizi şekillendirir. Aşılar, onları ve biz yetişkinleri korumanın en güçlü yoludur. Çocuklarımızı ve kendimizi aşılatmak sağlıklı ve güvenli bir geleceğin en önemli adımlarından biridir ve hastalıklara karşı savaşmanın en etkin yoludur. Sağlığımızı koruyalım, aşılarımızı zamanında yaptıralım. Sağlıklı bir toplum için birlikte hareket edelim.
Not: Bakanlığımızın hazırlamış olduğu https://asi.saglik.gov.trsayfasından aşıların etki mekanizmaları, içerikleri, ülkemizde uygulanan aşı programları ile ilgili bilgiye ulaşabilirsiniz.